Brak apetytu u dzieci bywa zupełnie naturalny. Może pojawiać się po okresie intensywnego wzrostu, w sytuacjach emocjonalnych (adaptacja w przedszkolu, sprawdziany), podczas upałów lub po bardzo sytym posiłku. Zwykle mija po 1–3 dniach, gdy dziecko śpi wystarczająco długo, pije wodę i wraca do stałego rytmu dnia. Zdarza się jednak, że spadek apetytu jest jednym z pierwszych sygnałów rozwijającej się infekcji, szczególnie jeśli towarzyszą mu katar, ból gardła, kaszel, gorączka, biegunka lub ból brzucha. Sprawdź, jakie choroby najczęściej odpowiadają za spadek apetytu i kiedy brak łaknienia wymaga wizyty u lekarza.
Jak brak apetytu wpływa na zdrowie dziecka?
Utrzymujący się brak apetytu to coś więcej niż „grymaszenie przy obiedzie”. Zbyt mała podaż energii i białka odbija się na samopoczuciu – dziecko bywa osłabione, szybciej się męczy, gorzej śpi i nie ma chęci do zabawy.
W dłuższej perspektywie ryzykujemy spowolnienie rozwoju (niższy przyrost masy ciała i wzrostu), niedobory żelaza, witaminy D czy witamin z grupy B, a także gorszą kondycję skóry i błon śluzowych. To z kolei może sprzyjać częstszym infekcjom i trudniejszej rekonwalescencji.
Deficyty płynów potęgują kolejne problemy – odwodnienie nasila bóle głowy, rozbicie i rozdrażnienie, a zagęszczony śluz utrudnia oddychanie przy katarze. U uczniów widać też spadek koncentracji i krótszą „wytrzymałość” na lekcjach WF–u.
Dlatego przy dłużej utrzymującym się braku apetytu warto działać dwutorowo: dbać o regularny rytm posiłków (małe, ale częste porcje o wysokiej wartości odżywczej) oraz równolegle szukać przyczyn – od łagodnych i przejściowych (np. infekcja), po te wymagające konsultacji medycznej.
Kiedy brak apetytu u dziecka jest normalny, a kiedy powinien budzić niepokój?
U dzieci przemijające wahania łaknienia są częste i zwykle mają charakter rozwojowy. Maluch, który intensywnie rósł przez kilka tygodni, może mieć potem „spokojniejszy” okres żywieniowy. Może jeść mniej, gdy jest pochłonięty zabawą, podczas upałów lub po bardzo sytym śniadaniu.
Dziś już wiemy, że u przedszkolaków normą jest faza wybiórczości pokarmowej, czyli jedzenie tych samych 3–4 potraw, niechęć do nowych smaków i konsystencji. Wreszcie, infekcja wirusowa (katar, ból gardła, stan podgorączkowy) prawie zawsze na kilka dni obniża apetyt – najczęściej wraca on wraz z poprawą samopoczucia.
U nastolatków przejściowe zmiany łaknienia mogą iść w parze z intensywnym wysiłkiem sportowym, stresem szkolnym czy niewystarczającą ilością snu.
Niepokój powinny budzić nie tyle rezygnacja z pojedynczych posiłków, co stopniowe zmniejszanie porcji przez tygodnie, spadek energii do zabawy lub nauki, drażliwość z głodu, wyraźne omijanie całych grup produktów (np. nabiału lub warzyw), a na siatkach centylowych – powtarzalny z badania na badanie spadek masy ciała lub zahamowanie wzrostu.
Przyczyny braku apetytu u dziecka – od stresu po choroby
Spadek łaknienia rzadko ma jedną przyczynę. U dzieci najczęściej nakładają się na siebie czynniki fizjologiczne, infekcyjne, środowiskowe oraz emocjonalne.
Oto najczęstsze powody:
- Nawykowe „zapychacze”: nadmiar mleka, soków, słodkich napojów i przekąsek między posiłkami.
- Rutyna dnia i sen: zbyt mało snu, nieregularne pory posiłków, jedzenie w trakcie oglądania filmu.
- Zaparcia/refluks/bóle brzucha: dyskomfort po jedzeniu utrwala unikanie posiłków.
- Ząbkowanie i bóle w jamie ustnej: nadwrażliwość dziąseł, afty, próchnica.
- Alergie i nadwrażliwości pokarmowe: bóle brzucha, wzdęcia, wysypki, świąd w okolicy ust.
- Niedobory i choroby przewlekłe: niedokrwistość z powodu niedoboru żelaza, celiakia, choroby tarczycy, choroby zapalne jelit – sygnałem bywa bladość, męczliwość, słabszy wzrost.
- Leki: niektóre antybiotyki, preparaty żelaza, syropy przeciwkaszlowe lub antyhistaminowe mogą przejściowo zmniejszać łaknienie lub zmieniać odczucia smakowe.
- Stres i czynniki psychologiczne: adaptacja w przedszkolu lub w szkole, napięcia rówieśnicze, perfekcjonizm. U nastolatków niezbędna jest czujność pod kątem zaburzeń odżywiania.
- Czynniki środowiskowe: upał, odwodnienie, palenie tytoniu w otoczeniu, intensywne treningi bez regeneracji.
- Pasożyty, przewlekłe utajone zakażenia układu moczowego – jeśli brak apetytu łączy się z chudnięciem, gorączką, potliwością nocną lub nawracającymi dolegliwościami.
Jeśli po usunięciu „prostych” przyczyn (soki, przekąski, zaparcia) apetyt nie wraca, a na siatkach centylowych widać spadki, zaplanuj wizytę u pediatry.
Jakie infekcje mogą powodować brak apetytu u dziecka?
Winowajcą braku apetytu mogą być infekcje wirusowe górnych dróg oddechowych (przeziębienie). Podrażniona śluzówka nosa i gardła, stan podgorączkowy, ból przy przełykaniu i ogólne rozbicie sprawiają, że dziecko je mniej, ale zazwyczaj pije.
Gdy dominują ból gardła i wysoka gorączka, przyczyną może być angina paciorkowcowa. Ostre zapalenie ucha środkowego daje ból nasilający się przy przełykaniu i ssaniu, dlatego maluch odmawia jedzenia. Zapalenie zatok (u starszych dzieci) łączy się z bólem twarzy/łuków zębowych, spływaniem wydzieliny i osłabieniem apetytu.
Do zaburzeń łaknienia często prowadzą też infekcje przewodu pokarmowego (tzw. jelitówka, grypa żołądkowa) oraz zakażenia dróg moczowych.
Jeśli brak apetytu pojawia się w przebiegu przeziębienia, można rozważyć włączenie leku Imupret – roślinnego leku bez recepty, stosowanego od pierwszych objawów infekcji i w trakcie jej trwania. Lek zawiera kompozycję siedmiu składników roślinnych i działa immunomodulująco (m.in. aktywuje elementy odpowiedzi wrodzonej, takie jak fagocyty i komórki NK), wspierając organizm w walce z infekcją. Dostępny jest w postaci kropli doustnych (dla dzieci od 2. roku życia i dorosłych) oraz tabletek (dla dzieci od 6. roku życia i dorosłych) [1].
To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Nie przekraczaj maksymalnej dawki leku. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
Przy utrzymującym się braku apetytu, wysokiej gorączce, trudności w piciu czy objawach odwodnienia skontaktuj się z pediatrą.
Kiedy brak apetytu wymaga wizyty u lekarza?
Skontaktuj się z pediatrą, gdy brak apetytu:
- Utrzymuje się powyżej 2–3 tygodni mimo prawidłowej higieny żywienia i snu.
- Towarzyszy mu chudnięcie, spadek centyli masy lub wzrostu.
- Łączy się z gorączką, przewlekłym kaszlem i katarem, bólami brzucha, biegunką lub zaparciami, bólem przy przełykaniu, nawracającymi wymiotami.
- Występują objawy odwodnienia (rzadkie siusianie, suchość w ustach, apatia).
- Pojawiają się afty, próchnica, ból w jamie ustnej albo dolegliwości po mleku/glutenie.
- Widoczne są zmiany skórne, bladość, łatwa męczliwość (podejrzenie niedoborów).
- Dochodzi do wyraźnej zmiany nastroju lub relacji z jedzeniem – lęk przed jedzeniem, kompulsywne kontrolowanie masy ciała (konieczna czujność szczególnie u nastolatków).
- Brak apetytu może wynikać z przyjmowanych leków albo chorób przewlekłych.
Lekarz oceni stan ogólny dziecka i jego rozwój, a w razie potrzeby zleci podstawowe badania, takie jak: morfologia, ferrytyna lub żelazo, CRP, TSH, badanie ogólne moczu oraz kał na obecność pasożytów.
Jeśli będzie to konieczne, może zalecić dalszą diagnostykę (np. w kierunku celiakii, refluksu, alergii) lub konsultacje ze specjalistami: gastrologiem, dietetykiem czy psychologiem.
W przypadku wystąpienia niepokojących objawów, takich jak nagłe odwodnienie, uporczywe wymioty, krew w stolcu, silny ból brzucha, wysoka gorączka lub apatia – niezwłocznie skonsultuj się z lekarzem lub udaj się do najbliższego punktu pomocy medycznej.
[1]. Dokumentacja rejestracyjna leku Imupret i Imupret N.
Nazwa produktu leczniczego: Imupret N, krople doustne; Imupret, tabletki drażowane. Produkt złożony. Krople doustne zawierają do 19,5% [v/v] etanolu. Postać farmaceutyczna: krople doustne; tabletki drażowane. Wskazania terapeutyczne do stosowania: Tradycyjnie stosowany przy pierwszych oznakach oraz w czasie trwania przeziębienia. Podmiot odpowiedzialny: Bionorica SE, 92308 Neumarkt, Niemcy. Informacji o leku udziela: Bionorica Polska Sp. z o.o., ul. Hrubieszowska 6b, 01-209 Warszawa.
Nazwa produktu leczniczego: Imupret, tabletki drażowane. Produkt złożony. Postać farmaceutyczna: Tabletki drażowane. Wskazania terapeutyczne do stosowania: Tradycyjnie stosowany przy pierwszych oznakach oraz w czasie trwania przeziębienia. Podmiot odpowiedzialny: Bionorica SE, 92308 Neumarkt, Niemcy. Informacji o leku udziela: Bionorica Polska Sp. z o.o., ul. Hrubieszowska 6B, 01-209 Warszawa.
Tradycyjny produkt leczniczy roślinny z określonymi wskazaniami wynikającymi wyłącznie z długotrwałego stosowania.
To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Nie przekraczaj maksymalnej dawki leku. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
Artykuł sponsorowany
Cześć! Nazywam się Gabriela Adamkiewicz i od ponad 10 lat zajmuję się tworzeniem treści, z czego od 5 lat piszę blogowe artykuły. Pisanie to dla mnie coś więcej niż praca – to moja pasja, która pozwala mi dzielić się wiedzą, inspirować innych i poruszać ważne tematy
