Czym jest angina u dzieci i jakie są jej przyczyny?
Angina u dziecka, nazywana też ostrym zapaleniem gardła i migdałków podniebiennych, należy do najczęstszych infekcji wieku dziecięcego. Szczyt zachorowań przypada na okres zimowo-wiosenny. Za większość przypadków odpowiadają wirusy, jednak bakteryjne postaci anginy, najczęściej wywoływane przez paciorkowca beta-hemolizującego grupy A (Streptococcus pyogenes), występują u dzieci znacznie częściej niż u dorosłych. W tej grupie dziecko styka się z wieloma rówieśnikami, a kontakt z patogenami sprzyja rozprzestrzenianiu się zakażenia. Choroba szerzy się drogą kropelkową lub przez kontakt z wydzielinami chorego. Często infekcję powoduje nowo nabyta bakteria, jednak niekiedy źródłem bywają nosiciele, u których nie występują żadne objawy. U dzieci do 15. roku życia, zwłaszcza uczęszczających do żłobków czy przedszkoli, liczba zachorowań na anginę może sięgać nawet kilku w roku.
Jak rozpoznać anginę u dziecka? Typowe symptomy
Objawy, jakie daje angina u dziecka, narastają gwałtownie. Dziecko jeszcze wieczorem wydaje się zdrowe, natomiast rano może odczuwać silny ból gardła utrudniający przełykanie i mówienie, wyraźny spadek samopoczucia, utratę apetytu i wysoką gorączkę. Charakterystyczny dla anginy jest brak towarzyszącego kaszlu i kataru – te objawy wskazują raczej na infekcję wirusową. U młodszych dzieci, objawy bywają nietypowe – dominują rozdrażnienie, płaczliwość, brak apetytu oraz nadmierne ślinienie. Wysoka gorączka powyżej 38°C, powiększone, bolesne węzły chłonne podżuchwowe oraz zaczerwienienie i nalot na migdałkach są sygnałem, że choroba ma prawdopodobnie podłoże bakteryjne.
Różnicowanie zapalenia gardła – angina a infekcja wirusowa
U dzieci większość przypadków zapalenia gardła ma właśnie podłoże wirusowe, a wtedy leczenie antybiotykiem jest nie tylko nieskuteczne, ale także niewskazane. Wirusowe zapalenie gardła objawia się gorączką, ale częściej współistnieją z nim katar, kaszel, chrypka czy zapalenie spojówek. Ból gardła jest obecny, ale rzadko tak silny, jak przy anginie bakteryjnej. Odróżnienie obu sytuacji wyłącznie na podstawie objawów klinicznych, zwłaszcza u małych dzieci, bywa jednak trudne. Doświadczony pediatra może posłużyć się specjalną skalą punktową (np. Centora/McIssaca), by określić prawdopodobieństwo zakażenia paciorkowcem, a następnie zlecić szybki test na obecność antygenu paciorkowca z wymazu gardła. To badanie pozwala uniknąć niepotrzebnej antybiotykoterapii i zastosować odpowiednie leczenie przy potwierdzonej infekcji bakteryjnej.
Angina ropna u dziecka – charakterystyka i przebieg
Bakteryjna angina ropna to najgroźniejsza postać zakażenia gardła i migdałków u dzieci. Pojawia się nagle, cechuje się bardzo silnym bólem gardła, wysoką gorączką, dreszczami oraz wyraźnym powiększeniem i zaczerwienieniem migdałków, na których widać białawy lub żółty nalot. Węzły chłonne szyi są nie tylko powiększone, ale często także znacznie bolesne przy dotyku. W przypadku anginy ropnej mogą występować ponadto ból głowy, ból brzucha, nudności i wymioty, zwłaszcza u młodszych dzieci. Choroba przebiega bardzo burzliwie, a jej objawy uniemożliwiają dziecku normalne funkcjonowanie.
Diagnostyka anginy u dzieci – kiedy potrzebny jest wymaz?
Rozpoznanie anginy u dziecka opiera się na dokładnym wywiadzie, badaniu gardła i ocenie innych objawów klinicznych. Najważniejsze znaczenie ma stwierdzenie czy źródłem zakażenia są wirusy, czy bakterie – ponieważ tylko ta druga wymaga antybiotykoterapii. Obecnie rekomenduje się wykonanie szybkiego testu antygenowego lub klasycznego wymazu z gardła przy silnym podejrzeniu infekcji paciorkowcowej. Wynik dodatni wskazuje na konieczność wdrożenia antybiotyku, a ujemny sugeruje podłoże wirusowe i leczenie objawowe.
Leczenie anginy u dziecka – na czym polega terapia?
Przy anginie paciorkowcowej lekarz przepisuje antybiotyk, najczęściej penicylinę fenoksymetylową, a w przypadku alergii – inny odpowiedni lek. Kuracja powinna trwać co najmniej 10 dni i nie należy jej przerywać po ustąpieniu objawów, ponieważ grozi to nawrotem lub powikłaniami. Antybiotyk nie tylko zwalcza przyczynę choroby, ale też skraca czas trwania objawów i ogranicza ryzyko powikłań. Konieczna jest izolacja dziecka przez 24 godziny od rozpoczęcia antybiotykoterapii – po upływie tego czasu maleje zakaźność.
W przebiegu anginy bardzo ważne jest również leczenie objawowe: stosowanie leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych (np. paracetamol, ibuprofen), preparatów działających miejscowo na śluzówkę gardła, a także zapewnienie dziecku odpoczynku i odpowiedniego nawodnienia. Dieta powinna być płynna lub półpłynna, łatwa do przełykania i niepodrażniająca gardła. Dziecko musi pić dużo ciepłych lub letnich, niegazowanych płynów. W razie nasilonych objawów bólowych można stosować inne miejscowe środki, dopuszczone do wieku dziecka.
Powikłania źle leczonej anginy u dzieci
Nieprawidłowo lub niewyleczona do końca angina u dziecka niesie ryzyko groźnych powikłań. Wczesne mogą obejmować ropień okołomigdałkowy, ropne zapalenie węzłów chłonnych szyjnych, ropne zapalenie ucha czy zatok przynosowych. Poważniejsze są powikłania późne, wynikające z reakcji immunologicznych organizmu – ostre kłębuszkowe zapalenie nerek czy gorączka reumatyczna. Zaleca się kontrolną wizytę u lekarza po przebyciu choroby, zwłaszcza jeśli wystąpiły nasilenie objawów lub trudności w trakcie leczenia. Do czynników sprzyjających nawrotom infekcji należą przerost trzeciego migdałka oraz przedwczesne przerywanie antybiotykoterapii.
Angina nawracająca i przerost migdałków u dzieci
W przypadku, gdy angina u dziecka występuje kilka razy w roku lub towarzyszy jej znaczny przerost migdałków, konieczna bywa konsultacja laryngologiczna. Przetrwały stan zapalny sprzyja chronicznemu powiększeniu migdałków, które mogą same w sobie utrudniać oddychanie i stwarzać kolejne ryzyko infekcji. W niektórych przypadkach rozważa się zabieg usunięcia migdałków podniebiennych lub gardłowego (trzeciego migdała), jeśli schorzenie często nawraca lub doprowadza do powikłań.
Rola higieny i profilaktyka w zapobieganiu anginy
Podstawą profilaktyki jest właściwa higiena osobista, unikanie wspólnego używania sztućców, kubków i zabawek z innymi dziećmi oraz nauka mycia rąk. W sezonie zwiększonego zachorowania na infekcje należy pamiętać o wzmacnianiu odporności przez odpowiednią dietę, odpoczynek, ubieranie dziecka stosownie do pogody oraz ograniczanie gwałtownych zmian temperatury otoczenia. Po przebytej anginie dbałość o właściwe żywienie, ruch oraz ograniczenie kontaktu z osobami chorymi zmniejsza ryzyko kolejnych zachorowań.
Ile trwa angina u dziecka i kiedy wrócić do aktywności?
Objawy ostrego zapalenia gardła u dziecka wywołane przez paciorkowce ustępują zwykle po kilku dniach prawidłowo prowadzonego leczenia, jednak powrót do pełnej aktywności powinien nastąpić po całkowitym ustąpieniu objawów i powrocie do dobrego samopoczucia. W przypadku bakteryjnych postaci, infekcja przestaje być zakaźna po 24 godzinach stosowania antybiotyku. Zbyt wczesny powrót do zajęć i wysiłku przed całkowitym wyzdrowieniem grozi powikłaniami. U najmłodszych dzieci szczególne znaczenie ma wczesna konsultacja pediatryczna przy niepokojących objawach, takich jak utrata przytomności, trudności w połykaniu czy nadmierny ból.
Angina a inne choroby gardła – na co zwrócić uwagę?
Nie każda infekcja gardła to angina u dziecka. Przypadki wirusowych infekcji z bólem gardła, katarzem czy suchym kaszlem nie wymagają antybiotyku. Charakterystyczne cechy anginy paciorkowcowej to nagły początek, intensywny ból gardła, wysoka gorączka, brak kataru i kaszlu oraz obecność nalotu na migdałkach. Jednak zmiany na migdałkach występować mogą także w innych infekcjach, jak mononukleoza zakaźna – dlatego zawsze warto upewnić się co do rozpoznania, wykonując odpowiednie badania.
Angina u dzieci to powszechna, a często poważna choroba, której objawy wymagają uwagi i konsultacji z lekarzem. Odpowiednia diagnostyka i prawidłowe leczenie pozwalają nie tylko na szybki powrót do zdrowia, ale także na uniknięcie powikłań, które w dzieciństwie mogą mieć szczególnie groźny przebieg.
Cześć! Nazywam się Gabriela Adamkiewicz i od ponad 10 lat zajmuję się tworzeniem treści, z czego od 5 lat piszę blogowe artykuły. Pisanie to dla mnie coś więcej niż praca – to moja pasja, która pozwala mi dzielić się wiedzą, inspirować innych i poruszać ważne tematy
